Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη λεγόμενη «δευτερογενή υπογονιμότητα».

Αν το πρώτο σας παιδί ήρθε με την πρώτη προσπάθεια και χωρίς κόπο, σίγουρα πιστεύατε ότι το ίδιο θα γίνει και στο δεύτερο. Έχετε όμως διαπιστώσει ότι δυσκολεύεστε περισσότερο απ’ό,τι περιμένατε. Πόσο εύκολα μένεις έγκυος στο δεύτερο παιδί, ίσως αναρωτιέστε.

Αν και υπάρχουν πολλά ζευγάρια που δεν δυσκολεύονται καθόλου, υπάρχουν και άλλα που αντιμετωπίζουν τη λεγόμενη «δευτερογενή υπογονιμότητα» και δυστυχώς είναι φαινόμενο του οποίου τα ποσοστά όλο και αυξάνονται. Όμως μην τρομάζετε! Υπάρχουν εξηγήσεις και λύσεις για όλα.

Τί είναι η δευτερογενής υπογονιμότητα;

Η δευτερογενής υπογονιμότητα ορίζεται από τους γιατρούς ως η αδυναμία σύλληψης ή γέννησης ενός δεύτερου ή μεταγενέστερου παιδιού. Μια αμερικανική μελέτη αποκάλυψε ότι το 1995 1,8 εκατομμύρια γυναίκες αντιμετώπισαν δευτερογενή υπογονιμότητα, ενώ το 2006 ο αριθμός ανέβηκε στα 3,3 εκατομμύρια! Η δευτερογενής υπογονιμότητα αντιπροσωπεύει πλέον 6 στις 10 περιπτώσεις υπογονιμότητας.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της πρωτογενούς και της δευτερογενούς υπογονιμότητας;

Η πρωτογενής υπογονιμότητα αποτελεί πρόβλημα στη σύλληψη του πρώτου μωρού σας, ενώ η δευτερογενής υπογονιμότητα αποτελεί πρόβλημα στη δεύτερη εγκυμοσύνη, όταν δηλαδή έχετε ήδη αποκτήσει ένα μωρό.
Όταν αντιμετωπίζετε δευτερογενή υπογονιμότητα, δεν έχετε να κάνετε μόνο με τα τυπικά σκαμπανεβάσματα της προσπάθειας να συλλάβετε, αλλά και με τις πρόσθετες συναισθηματικές συνέπειες που είναι μοναδικές σε όσες δυσκολεύονται να μείνουν έγκυες στο δεύτερο μωρό τους.
Εκτός από το να νιώθετε άρνηση, απογοήτευση και αναστάτωση, μπορεί επίσης να αισθάνεστε ενοχές, ακόμα και απομόνωση. Αν έχετε πει τις παρακάτω φράσεις, τότε είναι καλό να διαβάσετε το άρθρο:

«Έμεινα έγκυος τόσο εύκολα την πρώτη φορά, δεν υπάρχει περίπτωση να έχω προβλήματα υπογονιμότητας»

«Πως να μείνω έγκυος στο δεύτερο παιδί»

«Μήπως να σκεφτώ την εξωσωματική για το δεύτερο παιδί»

«Μα γιατί μου ήρθε πάλι περίοδος, αφού τα έκανα όλα σωστά στις γόνιμες μέρες μου;»

«Έχω ήδη ένα παιδί, άρα θα πρέπει να είμαι χαρούμενη ακόμα κι αν δεν κάνω δεύτερο»

«Δεν μπορώ να συναναστρέφομαι με τους φίλους μου που έχουν πολλά παιδιά».

Ας τα δούμε όλα πιο αναλυτικά:

Έχετε αποκτήσει το πρώτο σας μωρό και πιστεύετε ότι το να μείνετε έγκυος για δεύτερη φορά θα συμβεί το ίδιο εύκολα. Διαπιστώνετε όμως ότι αυτό δεν συμβαίνει…

Παρακάτω θα σας εξηγήσουμε γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό και θα σας προτείνουμε τρόπους ώστε να έχετε μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη, εάν αντιμετωπίζετε δυσκολίες στην επίτευξη εγκυμοσύνης μετά το πρώτο σας παιδί.
Ενώ πολλά ζευγάρια δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συλλάβουν τη δεύτερη φορά, εκατομμύρια ζευγάρια αντιμετωπίζουν για πρώτη φορά τη δευτερογενή υπογονιμότητα, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Στατιστικών Υγείας. Αυτό περιλαμβάνει και ζευγάρια που παρουσίασαν μεν υπογονιμότητα, αλλά τελικά είχαν μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη.

Όπως είπαμε, δευτερογενής υπογονιμότητα είναι η αδυναμία σύλληψης ή κύησης μετά τη γέννηση του πρώτου παιδιού. Υπάρχουν πολλές μαμάδες που αναρωτιούνται: «γιατί ενώ έχω ένα παιδί, δεν μπορώ να κάνω δεύτερο;».
Διαβάστε οκτώ πιθανούς λόγους για τους οποίους μπορεί να έχετε πρόβλημα να μείνετε έγκυος ξανά - και πότε πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια.

1. Είστε γυναίκα άνω των 35 ετών

Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζει την πιθανότητα μιας γυναίκας να μείνει έγκυος είναι η ηλικία. Οι αλλαγές στις ορμόνες και ο κίνδυνος για ορισμένες ασθένειες αυξάνονται επίσης καθώς μεγαλώνουμε, έτσι και τα δύο μπορούν να επηρεάσουν τη γονιμότητα, ειδικά σε γυναίκες από 35 ετών και άνω.

Αυτό είναι κάτι συνηθισμένο στη δευτερογενή υπογονιμότητα. Με δεδομένο ότι ολοένα περισσότερες γυναίκες κάνουν το πρώτο τους παιδί μετά τα 30, δεν είναι σπάνιο να προσπαθούν να έρθει το δεύτερο παιδί στα 40. Όμως, η δεύτερη εγκυμοσύνη στα 40 δεν θα έρθει το ίδιο εύκολα όπως στα 30.
Αλλά αν διανύετε τη δεκαετία των 30 ή των 40 και εξακολουθείτε να επιθυμείτε ένα δεύτερο παιδί, μην απελπίζεστε. Η δεύτερη εγκυμοσύνη στα 42 ή και τα 45 δεν είναι κάτι ανέφικτο, όμως ενδεχομένως να πρέπει να ζητήσετε βοήθεια ειδικού.

2. Είστε άντρας του οποίου ο αριθμός σπερματοζωαρίων είναι χαμηλός

Πιθανότατα γνωρίζετε ότι η ηλικία, η υγεία ή τα φάρμακα μερικές φορές επηρεάζουν την ποιότητα ή την ποσότητα του σπέρματος. Συχνά πολλοί άντρες εκπλήσσονται όταν μαθαίνουν ότι ορισμένες κοινές πρακτικές μπορούν να μειώσουν την παραγωγή σπέρματος, όπως: λήψη συμπληρωμάτων τεστοστερόνης, έκθεση των όρχεων σε θερμότητα (στενά ρούχα, χρήση ηλεκτρονικών συσκευών κλπ). Μπορείτε να ελέγξετε το σπέρμα σας στο σπίτι, με το τεστ ανδρικής γονιμότητας fertilitySCORE.

3. Είστε γυναίκα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ), μια ορμονική ανισορροπία που μπορεί να διαταράξει την ωορρηξία, είναι μια κοινή αιτία δευτερογενούς (και πρωτογενούς) υπογονιμότητας. Εάν η περίοδός σας είναι ακανόνιστη ή απούσα, μιλήστε με το γιατρό σας για να δείτε μήπως έχετε ΣΠΩ.

4. Είστε υπέρβαροι

Τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, το υπερβολικό βάρος μπορεί να προκαλέσει εμπόδια στη σύλληψη. Στις γυναίκες, τα πρόσθετα κιλά μπορεί να συμβάλλουν στην αντίσταση στην ινσουλίνη και στα αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης, τα οποία μπορεί να καταπνίξουν την ωορρηξία. Επίσης, τα ποσοστά εμφύτευσης (του γονιμοποιημένου ωαρίου) είναι χαμηλότερα για όσους είναι υπέρβαροι (ή λιποβαρείς) από ό,τι για εκείνους με υγιές βάρος. Για τους άνδρες, το υπερβολικό βάρος μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα οιστρογόνων, οδηγώντας σε χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων.

5. Πίνετε πολύ αλκοόλ

Για τους άνδρες ή τις γυναίκες, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με τη σύλληψη. Τί σημαίνει «μέτρια ως μεγάλη» κατανάλωση αλκοόλ; Περισσότερα από δύο ποτά την ημέρα ή περισσότερα από επτά ποτά την εβδομάδα. Αυτά θα σας αυξήσουν το χρόνο που θα χρειαστείτε για να συλλάβετε.

6. Καπνίζετε

Όλοι ξέρουμε ότι το κάπνισμα γενικά δεν κάνει καλό στην υγεία. Ξέρετε όμως ότι μπορεί να καταστρέψει τη γονιμότητά σας; Οι γυναίκες που καπνίζουν είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν υπογονιμότητα. Το κάπνισμα μπορεί να βλάψει τα ωάρια και να προκαλέσει προβλήματα στην ωορρηξία. Επίσης, έρευνες έχουν δείξει ότι το κάπνισμα μπορεί να βλάψει το DNA του σπέρματος.

7. Βλάβες στη μήτρα

Μερικές φορές υπάρχουν και άλλα προβλήματα που σχετίζονται με κάποια επιπλοκή που εμφανίστηκε σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή πριν από τον τοκετό, όπως ουλές στη μήτρα ή βλάβη στις σάλπιγγες. Αυτά θα πρέπει να εξετασθούν σε βάθος, πριν ξεκινήσετε τις προσπάθειες.

8. Άγχος για το δεύτερο παιδί

Όταν αντιμετωπίζετε τη δευτερογενή υπογονιμότητα, φυσικό είναι να σας κατακλύζουν διάφορα συναισθήματα. Τα πιο συνηθισμένα από αυτά είναι:

• Άγχος ότι δεν θα τα καταφέρετε, ειδικά κάθε μήνα που αδιαθετείτε και αισθάνεστε ότι δεν πετύχατε σύλληψη.
• Απογοήτευση, διότι για το δεύτερο παιδί καταλαβαίνετε ότι δυσκολεύεστε πολύ, ενώ το πρώτο είχε έρθει πανεύκολα.
• Ζήλεια, όταν βλέπετε φίλες ή συγγενείς να αποκτούν εύκολα παιδί πριν από εσάς.
• Απομόνωση, μια που δεν εκπληρώνεται η επιθυμία σας και νιώθετε ότι δεν έχετε όρεξη να συναναστραφείτε με ομάδες, ειδικά με όσες περιλαμβάνουν παιδιά.
• Ενοχή, αφού δεν μπορείτε να χαρίσετε αδερφάκι στο υπάρχον παιδί σας.

Ειδικά η ενοχή απέναντι στο πρώτο παιδί σας είναι ένα εντελώς καινούριο συναίσθημα που ταλαιπωρεί πολλές μαμάδες. Από το "πότε να κάνω δεύτερο παιδί", που σίγουρα σας απασχολούσε όσο το παιδί ήταν μικρό, πήγατε στο ότι δεν μπορείτε να χαρίσετε ένα αδερφάκι στο παιδάκι σας που πιθανώς να το ζητάει επιτακτικά.

Πρόκειται για μια πολύ προσωπική διεργασία. Ακριβώς όπως δεν υπάρχουν κανόνες για το πότε να κάνετε δεύτερο παιδί, αφού αυτό εξαρτάται από τις συνθήκες και τις αντοχές της οικογένειάς σας, έτσι δεν υπάρχει ένα εγχειρίδιο για το πώς να διαχειριστείτε όλα αυτά τα συναισθήματα.

Το άγχος σε άλλες γυναίκες είναι διαχειρίσιμο ενώ σε άλλες όχι. Μέσα από το άγχος όμως πρέπει να υπάρχει κάθε μήνα και μια μικρή ελπίδα ότι θα τα καταφέρετε, μια που ο κάθε κύκλος δηλώνει μια νέα αρχή!

Τι πρέπει να κάνω αν δεν μένω έγκυος, πριν αναζητήσω βοήθεια;

Πριν ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού, προσπαθήστε μόνη σας να βελτιώσετε τη γονιμότητά σας. Υπενθυμίζουμε ότι - ακόμη και στα πιο υγιή ζευγάρια υπάρχει μόνο 20-25 % πιθανότητα σύλληψης σε κάθε κύκλο – πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει 75–80 % πιθανότητα να μην τα καταφέρνετε κάθε μήνα!

Δείτε κάποια tips που μπορείτε να εφαρμόσετε:

• Αξιολογήστε την προετοιμασία πριν τη σύλληψη. Κάντε ένα βήμα πίσω και επανεξετάστε τους κύκλους σας. Δείτε αν είναι ακόμα τακτικοί ή αν υπήρξαν αλλαγές μετά την απόκτηση του πρώτου σας παιδιού. Εντοπίζετε κάθε μήνα με ακρίβεια την ωορρηξία σας ή απλά έρχεστε σε επαφή όταν υποθέτετε ότι είστε στις γόνιμες μέρες σας; Για να ξαναμπείτε στο παιχνίδι, πρέπει να παρακολουθείτε την ωορρηξία σας με τα τεστ ωορρηξίας και να έρχεστε σε επαφή μόλις βρίσκετε το θετικό αποτέλεσμα.

• Επανεξετάστε τη διατροφή σας. Εάν οι διατροφικές σας συνήθειες έχουν αλλάξει από τότε που συλλάβατε το πρώτο σας μωρό - ειδικά αν έχουν αλλάξει προς το χειρότερο - η βελτίωση της διατροφής σας μπορεί να σας βοηθήσει να φτάσετε πιο γρήγορα στη σύλληψη. Δείτε π.χ. την πιθανή υψηλή κατανάλωση καφεΐνης, η οποία μπορεί να συμβάλλει στη δευτερογενή υπογονιμότητα.

• Αξιολογήστε την κατάσταση της υγείας σας. Μήπως έχετε ξεκινήσει κάποια φάρμακα που μπορεί να εμποδίζουν τη σύλληψη; Μήπως έχετε εμφανίσει κάποια χρόνια πάθηση αφού γεννήθηκε το πρώτο σας μωρό; Οι αλλαγές στην υγεία σας μπορεί να ευθύνονται για τη δευτερογενή υπογονιμότητα. Φυσικά τα παραπάνω αντιμετωπίζονται και αυτά είναι τα καλά νέα.

• Ανεβείτε στη ζυγαριά. Έχετε χάσει ή πάρει βάρος από το τελευταίο μωρό και μετά; Το βάρος σας μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητά σας, επομένως αν είστε κοντά σε έναν υγιή Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να έρθετε πιο κοντά στη δεύτερη εγκυμοσύνη που τόσο επιθυμείτε.

• Κάντε έναν απολογισμό του τωρινού τρόπου ζωής σας. Αν καπνίζετε, μάλλον ήρθε η ώρα να πετάξετε τα τσιγάρα σας. Είναι γνωστό ότι το κάπνισμα γερνά τα ωάρια και μειώνει τη γονιμότητα. Επίσης, δείτε αν κοιμάστε λίγες ώρες. Εάν αμελείτε τον ύπνο σας, μπορεί να προκληθούν ορμονικά προβλήματα, αλλά και πιθανά προβλήματα γονιμότητας.
Τέλος, αν κάποια νέα ανθυγιεινή συνήθεια έχει εισχωρήσει στον τρόπο ζωής σας, τώρα είναι η ώρα να βάλετε φρένο. Αυτά ισχύουν φυσικά και για τον σύντροφό σας. Ο υγιεινός τρόπος ζωής επηρεάζει θετικά την ποιότητα του σπέρματός του.

Πότε να αναζητήσετε βοήθεια

Αναρωτιέστε αν είναι καιρός να αναζητήσετε βοήθεια για τη δευτερογενή υπογονιμότητα από έναν ειδικό; Εάν προσπαθείτε να μείνετε έγκυος ξανά, προσπαθήστε να χαλαρώσετε και να μην ανησυχείτε πολύ — τουλάχιστον στην αρχή.

Η ηλικία σας βέβαια, μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε την απάντηση. Εάν είστε κάτω των 35 ετών, είναι απολύτως φυσιολογικό να χρειαστούν έξι μήνες έως ένα χρόνο για να συλλάβετε. Εάν, μετά από ένα χρόνο, δεν έχετε επιτύχει τον στόχο σας, θα πρέπει να μιλήσετε με τον γιατρό σας ή/και να σας κατευθύνει προς έναν ειδικό γονιμότητας.

Εάν είστε άνω των 35 ετών, θα πρέπει να ζητήσετε βοήθεια από έναν ειδικό γονιμότητας μετά από έξι μήνες τακτικών προσπαθειών.
Εάν είστε άνω των 40 ετών, πιθανότατα θα θέλετε να ξεκινήσετε αμέσως από μια αξιολόγηση γονιμότητας από τον γιατρό σας. Το ίδιο και ο σύντροφός σας, αν είναι άνω των 40 ετών, καλό είναι να αξιολογήσει την ποιότητα του σπέρματός του.

Γενικά, η διάγνωση και η θεραπεία σε αυτή την περίπτωση είναι η ίδια με εκείνα για την υπογονιμότητα. Ωστόσο, υπάρχει ένα θεωρητικό πλεονέκτημα καθώς οι γυναίκες με δευτερογενή υπογονιμότητα σε αρκετές περιπτώσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να δουν αποτέλεσμα με τη θεραπεία συγκριτικά με τις γυναίκες που δεν έχουν αποκτήσει παιδί.

Ακόμα και αν δεν αντιμετωπίσατε κανένα πρόβλημα στην πρώτη σας εγκυμοσύνη, εάν δείτε πως περνάει ο καιρός και δεν μπορείτε να μείνετε έγκυος ξανά, μη διστάσετε να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.